07 december 2011

huis van overvloed: een experiment dat dreigt te lukken

Gastblog: Juul Martin over Het Nieuwe Werken en het Huis van Overvloed

Eigenlijk snap ik niet zo goed wat dat betekent, het nieuwe werken (HNW). De term zelf zegt dat het werken nieuw is, het was er dus nog niet. Het betekent in ieder geval dat het anders is dan het werken dat er al was. Dat zag er ongeveer zo uit: op een vaste plaats op vaste tijden werk je aan je vaste taken, meestal in opdracht van een baas of manager. Daarmee draag je bij aan het realiseren van organisatiedoelen. Die manager was voorheen vaak een collega die erg goed was en manager is geworden. Dikke kans dat hij zich dus vanzelf inhoudelijk bemoeit met de uit te voeren taken.

Leiderschap door hoogste bekwaamheid. Goed werknemerschap door gehoor te geven aan wat er gevraagd wordt. Nu kan iets in deze beschrijving van hoe men gewend is te werken anders zijn, nieuw. En wat als alles anders is? Als we daar voor het gemak van uit gaan, dan betekent HNW volgens mij: Doe wat jij denkt dat goed is om je doel te realiseren ongeacht waar, hoe of wanneer je dat doet. Ondernemen wordt dan ineens goed werknemerschap, en dat faciliteren wellicht het nieuwe leiderschap. Loslaten hoe jij dat zelf als manager zou doen, je dienend opstellen aan de professionals.

De realisatie van Huis van Overvloed is een extreem experiment van het nieuwe werken zoals zojuist beschreven. Zonder formele organisatievorm, zonder hiërarchische structuur en zelfs zonder geld is een club enthousiaste mensen, een zwerm, dit wereldwijd unieke object aan het realiseren. Zo dadelijk een inkijkje in deze organisatievorm. Maar eerst: wat is Huis van Overvloed? Huis van Overvloed is een initiatief dat als doel heeft een cowork- en ontmoetingsplek te bouwen door spullen, hulp en ideeën die over zijn te verbinden. We leven in een tijd van overvloed, we hebben allemaal iets over. Het vermoeden was dat door deze overvloed te benutten geld niet nodig hoeft te zijn om je plan te starten of om zelfs waar te maken. Hoe dit beter te onderzoeken dan door een huis te bouwen zonder het gebruik van geld? Door enkel gebruik te maken van sociale overwaarde, een benaming van die hele berg van 'beetjes over' in onze samenleving. Tegelijkertijd bouwden we met en aan de netwerk- en informatiesamenleving.



Geen Plan
Om te beginnen leek het me handig om geen plan te hebben. Wat weet ik nou van bouwen? Hoe kan ik de toekomst voorspellen? Niet volgens mij. Wat ik door het meewerken aan Nijmegen in Dialoog in 2009 had geleerd was dat een groep mensen altijd meer weet dan een individu. Wat ik toen ook merkte was dat als mensen een idee hebben om het doel of de droom te realiseren, ze meestal ook gelijk aan de slag gaan. De truuk was dus om mensen te vinden en hun ideën en talenten te verbinden. Wat ik deed was heel hard roepen wat ik wilde: 'Ik wil een Huis bouwen van Overvloed'. Tegelijkertijd riep ik op zo veel mogelijk plekken: 'Maar ik weet niet hoe, wil je me helpen?' Als eerste begon Ralf van Tongeren te helpen. Hij is architect en vond het een leuk idee. Snel maakte hij bouwtekeningen en 3d-impressies van het pand van spullen waarvan we vermoedden dat ze over zijn: pallets, stoeptegels en dergelijke. Onze inmiddels gedeelde droom was ineens zichtbaar gemaakt, nu was hard roepen een stuk gemakkelijker geworden. Met plaatjes onder de arm trokken we verder. Al snel spraken we de wethouder bouwen van gemeente Nijmegen en hij werd enthousaist door de filosofie en de 'fraaie plaatjes'. 'Dat Huis van Overvloed komt er, we gaan een lokatie regelen.' Fijne toezegging om de krant mee te bellen.

Organizaaien en lawaai maken
Met een lokatie ter beschikking en een concept ontwerp hadden we het begin gemaakt. Dat ging als een speer. Nu nog handjes en spullen. Hoe doe je dat? We stuurden een persbericht naar de lokale krant en via alle sociale media deden we een oproep: 'We bouwen een huis zonder geld, doe je mee?' Dat had gewerkt. Op de eerste bijeenkomst waren zo'n 70 mensen af gekomen in de Waarmakerij, onze thuisbasis. We presenteerden kort onze droom en vroegen de zaal om hoe zij dat zouden aanpakken. Dat hebben we geweten, Binnen no-time hadden we meer dan 300 tips en ideeën verzameld, over communicatie, bouwen, netwerkcontacten en ga zo maar door. Wauw, wat een bron! Dat was ons mét plan nooit gelukt. Dan hadden we wellicht volgzame mensen gekregen. Uit deze eerste 'aandeslag-avond' zijn onze teams ontstaan die tot vandaag de dag werken aan het realiseren van het huis van Overvloed. Sommigen zijn actief als coördinator en komen wekelijks bijeen, anderen staan op de 'belmealsjemenodighebt' lijst. Deze lijst wordt iedere dag nog langer, mensen melden zich nog steeds aan om te helpen. Meer dan honderd mensen hielpen al mee. Hoewel er geen plan was, was er wel een strategie: iedereen kan mee doen met waar zij of hij blij van wordt. Iedereen kan op haar of zijn manier bijdragen om het project te laten lukken. Dat faciliteerden we door online een verlanglijst en to do-lijsten te plaatsen en het mogelijk te maken voor iedereen om bij te dragen. Wat al twintig jaar gangbaar was in open source software ontwikkeling, pasten wij toe in real life. Je zou het organizaaien kunnen noemen.

Oogsten
Dat pakte goed uit. We hadden ook geluk met de nodige persaandacht voor dit wereldwijde unieke project. Mensen als Martijn Aslander en Nils Roemen vertelden over Huis van Overvloed in hun lezingen. Het verhaal werd doorverteld en doorverteld. Deze manier van werken, helemaal open, helemaal vrij, heeft de meebouwers verantwoordelijk en creatief gemaakt. Zij zijn eigenaar van het project geworden. Niet ik. Zíj! Wij! En of het werkt? Oordeel zelf. Een paar voorbeelden van wat mensen voor mekaar hebben gekregen: 700 eikenhouten pallets voor de constructie, 3000 stoeptegels voor de fundering (is ook beton), 30 m2 aan dubbel glas en kozijnen, dakisolatie, genoeg zonnepanelen om zelfvoorzienend te zijn, een trailer draaide in de bioscoop, houten draagbalken, hele bomen, isolatie van gebruikt textiel, een tv-programma is in aantocht, 90 kuub zand en puin om een terp te maken, een spiegelconstructie om aan de noordkant een 'tweede zuiden' te maken, een stichting, een verzekering en ga zo maar door. Kosten? NUL euro. Ja, dit is over in onze samenleving en zo graag willen mensen samen bouwen. Deze krachtige beweging van mensen, waar ze ook aan werken, ben ik de Onderheid gaan noemen. Op een congres vroegen we aan Herman Wijffels tijdens zijn vragenrondje on stage wat hij van dit initiatief vond en dat filmden we. 'Wijffels vindt ons cool,' roepen we sindsdien.


herman wijffels over huis van overvloed from Juul Martin on Vimeo.
Waarmaken
Natuurlijk mislukten ook een boel dingen. En dat mocht! Een documentaire mislukte, de constructie is vaak aangepast, een inzamelactie mislukte. Het mooie was dat mensen veel initiatief namen en creatief werden toen ze wisten dat het mocht mislukken. En van wat er mislukt is leerden we een boel om het project wel waar te maken. Nu de lokatie definitief is, we bijna alle bouwmaterialen hebben en de gemeente haar papierwinkel bijna in orde heeft gaat de volgende fase bijna in. We gaan bouwen, per 1 april 2012! We gaan het waarmaken. Die datum vinden we heel leuk en het lijkt voor alle partijen haalbaar om dan 'de eerste pallet de grond in te slaan'.

Volgens aangehaakte constructeurs en aannemers (ja, in de bouw werken ook zo veel mooie mensen) kan het Huis van Overvloed er in 4-8 weken staan. Iedereen kan meebouwen, zo simpel blijkt het eindelijk. Er staat al een klas met kinderen te popelen om mee te doen en we bieden straks werkervaringsplekken voor mensen met afstand tot betaald werk. Wie waar dan ook hoe dan ook actie ondernam, het droeg bij aan Huis van Overvloed. Aan ons doel, aan onze gedeelde droom. Het project werd gaandeweg ingekleurd, kreeg vorm vanuit een flexibele, slagkrachtige organisatie. Zonder hiërarchie, zonder regels, zonder functies.

We delen nog steeds al onze kennis en openbaar. We willen en blijven ondernemend bijdragen aan het krachtige en mooie netwerk dat 'samenleving' heet. Huis van Overvloed biedt nu ook hulp: we hebben nu zo veel kennis en netwerk opgedaan dat mensen ons online kunnen benaderen met hun vraag. Rest mij nog hardop te dromen: vanaf de zomer van 2012 staat er een Huis, gemaakt door nieuwe werkers, voor nieuwe werkers. Voor iedereen die zijn eigen droom wil waarmaken is er een toplokatie waar je kunt coworken, ontmoeten en verbinden. Je bent welkom! En hoe versterk jij het nieuwe werken? Voer hetmagmislukken-dagen in bij je organisatie, vraag mensen die geen expert zijn om mee te denken, gebruik je sociaal kapitaal, vergeet het denken in geld, verbind mensen die wél willen, zet verlanglijstjes en todo lijstjes online en deel en geef alles wat je kunt missen. Wees waardevol en creëer zo veel mogelijk waarde. Misschien heet het nieuwe werken als het ooit niet meer nieuw is wel waardecreatie of zo. 'Schat, ik ga naar mijn Waardecreatie, tot later!' We zullen zien.

Juul Martin is waarmaker en initiatiefnemer van Huis van Overvloed. Hij leidt groepen mensen in co-creatie om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Hij probeert alles uit op het gebied van organiseren en samenwerken. Zijn escapades zijn te volgen op zijn blog en te beleven tijdens zijn lezingen. Huis van Overvloed is geïnitieerd tijdens 7 days of inspiration.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Reageren? Graag! Maar de redactie keurt reacties wel eerst even goed.