Waar denk je aan bij het begrip healing environment? Sommigen denken aan een wellnesscentre, het locale gezondheidscentrum.
Of misschien denk je dat dit ‘slechts’ een trend is op het gebied van ziekenhuisarchitectuur maar dit begint te veranderen. Er worden namelijk steeds meer onderzoeken gepubliceerd die het belang van de omgeving voor onze gezondheid benadrukken.
De onderzoeken laten zien dat specifieke veranderingen in de architectuur van zorgomgevingen stress verminderen, pijn reduceren en de hersteltijd verkorten. Andersom gezien kan een zorgomgeving het genezingsproces ook vertragen, denk maar aan zeer klinische ruimtes, vol apparatuur en zonder daglicht.
Maar wat zijn de precieze ontwerpaspecten die bijdragen aan de gezondheid? Hier zijn zeer veel speculaties over, enkele hiervan zijn bewezen; dit wordt ‘evidence based design’ genoemd. Hier ga ik later verder op in, maar eerst wil ik dieper in gaan op wat het begrip ‘healing’ nou precies inhoudt.
Wat is healing?
Het van oorsprong Angelsaksische woord healing betekent heel-maken. Je zou dit kunnen opvatten als harmonie tussen lichaam en geest.
Healing en curing worden in het Nederlands beide vertaald met het woord genezen, maar er bestaat een verschil tussen deze begrippen. Bij healing wordt er gefocust op het bevorderen van de gezondheid, bij curing draait het om het bestrijden van een ziekte. In onze maatschappij wordt dit laatste voornamelijk gedaan door het voorschrijven van medicatie.Een algemeen effect van healing is het verlagen van stress en angst, wat vele positieve effecten genereert op het lichaam.
Welke factoren creëren onze omgeving?
Onze omgeving begint met de plek die wij thuis noemen, de primaire omgeving.
Het gevoel in deze ruimte wordt bepaald door elementen als: (dag) licht, ruimte, kleur, vorm, textuur, en uitzicht. (Lees hier meer over deze elementen) Ook geur, tast en geluid spelen een belangrijke rol bij het waarnemen van de ruimte.
Vervolgens zijn er secundaire omgevingen te benoemen, gebouwen zoals kantoren, winkels, banken et cetera. Ook de stedenbouwkundige omgeving speelt een belangrijke rol.
Sociale omgeving: de mensen met wie we een ruimte delen en alle factoren die we hiermee associëren zoals humeur, gedrag en relaties. Dit zien we terug in sociale gemeenschappen en vriendenkringen waartoe wij behoren.
En natuurlijke omgeving: Het natuurlijke landschap om ons heen; de lucht, water, flora en fauna. Onze ervaring wordt uiteindelijk ook bepaald door onze innerlijke omgeving: onze normen en waarden en associaties.
Hoe creëer je nu een healing environment?
Om stress te reduceren wordt er veel gebruik gemaakt van natuurlijke elementen. Het toepassen van planten, uitzicht, daglicht, frisse lucht en stilte bijvoorbeeld. Diverse studies hebben bewezen dat het uitzicht op natuur er voor zorgt dat er minder pijnbestrijding gebruikt hoeft te worden en de herstelduur wordt verkort. (Roger Ulrich) Dit is evidence-based design. Ook van frisse lucht is bewezen dat zij een positief effect heeft op herstel. Verdere onderzoeken gaan over bijvoorbeeld het toepassen van planten, bepaalde kleuren en materialen, voldoende daglicht en het kunnen controleren van de eigen omgeving. Over deze factoren is nog niet voldoende bekend om als evidence-based beschouwd te worden, maar deze aspecten worden zeker in overweging genomen door interieurarchitecten.
De helende werking van de natuur is niets nieuws. Bij de oude Grieken, honderden jaren voor Christus, waren Asclepieia de gezondheidscentra van die tijd. Bij het onderwerp en de ligging werd rekening gehouden met de kracht van de natuur.
In de middeleeuwen waren tuinen belangrijke elementen van de medische centra in kloosters.
In de achttiende eeuw ontwikkelde men in Frankrijk het paviljoenziekenhuis. Ook hierbij werd de natuurlijke omgeving gezien als een therapeutisch instrument. In de 19e eeuw sprak de Britse Florence Nightingale al over het belang van daglicht, frisse lucht, dieet en lawaaireductie ten behoeve van het genezende proces. ‘Plaats patiënten in de best mogelijke omgeving, zodat de natuur haar werk kan doen en het herstel kan beginnen.’ (Florence Nightingale)
In onze tijd zijn zogenaamde Planetree-ziekenhuizen ontstaan als reactie tegen de steriele, klantonvriendelijke ziekenhuizen.
Het belang van healing environments
Gezondheid is een steeds meer besproken begrip, nu de vergrijzing in Nederland steeds groter wordt. Ik vind dat dit onderwerp veel aandacht verdient, ik wil je vragen om jouw reactie met betrekking tot healing environments hier onder te plaatsen. Dit helpt mij in mijn verdere onderzoek hoe ik als interieurarchitect gezondheid kan verbeteren.
Deze blog is geschreven door Evelien Koekkoek, oprichter van Koekkoek interieurarchitectuur. Zij richt zich voornamelijk op ruimtes waarbij het interieur bijdraagt aan vitaliteit, zoals gezonde werkomgevingen, sportcentra en zorgpraktijken.
